niedziela, 23 października 2016

[18] Mam tę moc... Strategii Obronnych. Czyli o zaburzeniach SI


Pamiętam, że napotkałam kiedyś w Internecie pewien cytat, z którym bardzo się utożsamiam. Niestety, nie pamiętam go dokładnie, nie znam autora ani nie zdołałam znaleźć go drugi raz, ale brzmiał on mniej więcej tak: x years ago I was born to this world. Then everything started bothering me. And it brings up to date.

W dzieciństwie nie wiedziałam, że pewne rzeczy odczuwam inaczej niż inni ludzie, a kiedy wreszcie zaczęłam to zauważać, nie zastanawiałam się nad tym zbyt wiele. Jako nastolatka przyjmowałam po prostu, że jestem dziwna i tyle. Nie przyszło mi nawet do głowy, by szukać dla tych problemów nazwy czy rozmyślać nad ich przyczynami. Przetrwanie, a z czasem (gdy przyszła świadomość, że z wieloma rzeczami lepiej się przed ludźmi nie ujawniać) także udawanie poza domem w miarę normalnej osoby, było wystarczająco trudne.

Dopiero jako dorosła osoba dowiedziałam się, że istnieje coś takiego jak zaburzenia integracji sensorycznej, że nie jestem w tym osamotniona i że już dziesięć minut drogi ode mnie mieszka osoba, która ma problemy należące do tej samej kategorii. Gdy pierwszy raz czytałam artykuł Hansa Aspergera i natknęłam się na wzmiankę o chłopcu, który podobnie jak ja odmawiał jedzenia, jeśli poszczególne składniki stykały się na talerzu, rozpłakałam się. Zaczęłam też sobie uświadamiać, że na przestrzeni ponad dwudziestu lat życia wypracowałam sobie szereg Strategii Obronnych - mniej lub bardziej skutecznych sposobów radzenia sobie z bodźcami utrudniającymi mi funkcjonowanie. Przynajmniej w tych przypadkach, gdy to możliwe, i o tyle, o ile to możliwe.


A zatem po kolei:

Mam bardzo dużą wybiórczość pokarmową. Jem sporo produktów, ale sposób, w jaki jedzenie musi być przygotowane, żebym zjadła ze smakiem, jest dla większości osób nie do zaakceptowania.
Przede wszystkim większość dań, które jedzą inni, ma dla mnie zbyt silny smak. Lubię, gdy dany produkt smakuje sobą, a nie czymś innym, dlatego jem wszystko o wiele mniej i łagodniej przyprawione niż inni ludzie. Nie znoszę cebuli, papryki, pieprzu oraz większości zmieniających całkowicie smak, kwaśnych i ostrych przypraw, bez których inni nie wyobrażają sobie obiadu. Przyprawy lubię nieliczne i w małych ilościach: bazylię, rukolę, majeranek, liście laurowe, ziele angielskie, zioła prowansalskie. 
Nie toleruję sosów ani żadnych innych zawiesin dodawanych do jedzenia, nawet jeżeli lubię ich smak. Konstystencja zawiesiny powoduje, że mam odruch wymiotny i nie potrafię jeść. Jest tak od dzieciństwa i nie jestem w stanie tego zmienić. Jest mi niedobrze, gdy widzę np. ziemniaki, mięso, makaron polane sosem, a także trudno mi znieść widok i dźwięk, gdy inni jedzą obiad. W restauracji proszę o dania podane bez sosu. W domu jem bez sosów, np. makaron, kluski z odrobiną masła, skwarek. Wywołuje to konsternację u ludzi, dlatego staram się, by ludzie spotykający mnie na co dzień nie widzieli, jak jem. Staram się myśleć o czymś innym, gdy inni jedzą.
Pomimo ww. trudności lubię sporo: wiele zup (najbardziej barszcz, pieczarkową), ziemniaki w różnych postaciach, ryże, makarony, kasze, różne rodzaje klusek, naleśniki na słodko, pierogi z bardzo delikatnym mięsnym farszem, racuchy, różne mięsa (najbardziej prosty filet z kurczaka), klopsiki z soczewicy. Ubóstwiam ryby i pieczarki. Jem większość warzyw i owoców. Po prostu wszystko to jem w ekscentryczny sposób.
Mam bardzo ograniczony repertuar, jeśli chodzi o nabiał. Przez większość życia dorośli wmuszali mi nabiał, a mnie chciało się wymiotować w trakcie jedzenia lub źle się czułam po nim. Najbardziej nie znoszę żółtego sera, momentnie chce mi się wymiotować od jego konsystencji. Kilka lat temu większość nabiału odstawiłam i teraz jest mi lepiej. Lubię tylko owsiankę, jeden rodzaj białego serka, niektóre serki z owocami i ser jako dodatek w postaci pieczonej (rolady, pizzy, tostów itp.).
Nigdy nie jem kanapek. Jest mi niedobrze, gdy pieczywo smakuje czymś innym niż pieczywem i masłem. Jem do pieczywa produkty, których inni używają do robienia kanapkach: pomidor, ogórek, jajko, szynkę, ale osobno.
Z sałatkami, surówkami mam podobny problem. Majonezy, dipy i tym podobne są nie do przejścia. Wolę zjeść to samo, ale osobno. 
Przez większość życia nie byłam w stanie zjeść pizzy. Teraz uwielbiam ją, ale na swoich zasadach: sos jedynie pomidorowy i nigdy na wierzchu, brak papryki i cebuli, wybrane składniki (np. szynka, oliwki, ukochane pieczarki, bazylia i dużo sera).
Kocham słodycze, ciasta i desery, nie obżeram się nimi, ale z tej kategorii zjem prawie wszystko. 
Piję głównie słabą herbatę i wodę, lubię niektóre soki i cappuccino. Nie toleruję napojów gazowanych, a konkretnie ich szczypania w ustach.
Z powodu powyższych upodobań nie jestem w stanie nauczyć się gotować. Mogę się nauczyć przygotowywać posiłek dla siebie, ale nie gotować według przepisów, dla innych - bo jak sprawdzić, czy coś smakuje właściwie, jeśli dla mnie jest niesmaczne? 

Jestem skrajnie ciepłolubna. Prawie zawsze jest mi za zimno i nie toleruję, gdy wieje mi na głowę. Nienawidzę sztucznej wentylacji.
Pod względem wrażeń termicznych jest mi komfortowo mniej więcej od maja do sierpnia. Poza tym zimno, zimno i jeszcze raz zimno. Odczuwana przeze mnie temperatura różni się od tej odczuwanej przez większość, przez co zawsze jestem ubrana cieplej niż oni. Wkładam więcej warstw ubrań, przynajmniej o jedną, wcześniej niż inni zaczynam i o wiele dłużej noszę czapki, szaliki i kurtki. Był to jeden z głównych powodów wyśmiewania mnie przez innych, gdy chodziłam do szkoły. Teraz nikt nie śmieje się wprost, ale jestem pewna, że w myślach się śmieją lub robią to, gdy mnie nie ma.
Zima jest dla mnie najtrudniejszą do zniesienia porą roku. Po piętnastu minutach w ujemnej temperaturze na dworze czuję tak duży dyskomfort, że przestaję myśleć, niezależnie od ciepłych ciuchów. Boli mnie twarz, dosłownie boli. 
Więcej na temat swojego odczuwania temperatury pisałam tu.

Mam bardzo niski próg bólu.
Zdarzało mi się mdleć podczas badania krwi, a jako nastolatka raz straciłam przytomność i uderzyłam głową o szafę, bo do palca wlazła mi drzazga. Teraz usilnie pracuję nad kontrolą swojego zachowania w sytuacjach bólu, ale nadal obiektywnie niewielki ból potrafi sprawić, że nie jestem w stanie się skoncentrować, czuję silny lęk i panikuję. Sytuacje związane z chorobami, zranieniami i zabiegami medycznymi są dla mnie najtrudniejsze w życiu.

Generalnie jestem nadwrażliwa na dotyk.
Nie sprawia mi większego problemu, gdy ktoś mnie muśnie na korytarzu czy otrze się o mnie w autobusie, ale nie lubię być ściskana, całowana i tulona przez większość ludzi. Toleruję kontakt fizyczny z rodzicami, ciocią, kuzynką i kilkorgiem przyjaciół, ale w niewielkiej ilości. Mam natomiast duże potrzeby w zakresie kontaktu fizycznego z partnerem. Lubię też sama dostarczać sobie bodźców dotykowych.

Nie cierpię mieć niedawno obciętych paznokci.
Przez około dwa dni po obcięciu i piłowaniu paznokci czuję, jak mnie one dotkliwie swędzą. Dotykanie jakichkolwiek ubrań (np. podczas ubieraniu się) czy szmat powoduje, że mam odczucie "zahaczania się" paznokci o materiał i przechodzą mnie nieprzyjemne dreszcze. Zresztą, takie same dreszcze mam w czasie piłowania. Jest mi za to bardzo trudno powstrzymać się od celowego "drapania" niektórych przedmiotów, których dotykam (np. książek, mebli), ponieważ to przynosi na chwilę ulgę.
Jest lepiej, od kiedy w tegoroczne wakacje kupiłam nowe, inaczej wyprofilowane nożyczki do paznokci (a właściwie przypadkowo kupił mi je Szczur) i przestałam używać pilnika. Staram się teraz obcinać tak, żeby były jak najbardziej równe, i dzięki nowym nożyczkom jest to możliwe. Moje paznokcie raczej nie wyglądają jak u modelki, ale olałam to. Dwa dni ciągłych dreszczy i swędzenia nie są tego warte.

Nie potrafię mieć głowy zanurzonej w wodzie ani znieść strumienia wody skierowanego na twarz.
Nie jestem w stanie myśleć o niczym innym, gdy woda dostaje mi się jednocześnie do uszu, nosa i oczu. A już na pewno nie umiem wykonywać wtedy sensownych, celowych ruchów. Nawet gdy kupiłam sobie szczelne okulary na basen, nie było o wiele lepiej. Dlatego po długiej (ponad dwa lata) walce ze sobą z basenu zrezygnowałam i pływać się nie nauczyłam.
Myję twarz wyłącznie jak kot, łapkami. Nie kąpię się, stojąc cała pod prysznicem, tylko zdejmuję go i polewam całe ciało z wyjątkiem głowy. Włosy myję osobno, stojąc obok wanny i pochylając się tak, że woda nie zalewa mi twarzy, nie dostaje mi się do oczu ani do nosa. Jeżeli jednak trochę się jej dostanie, to krzywię się i natychmiast się wycieram.


Nie potrafię znieść kosmetyków nakładanych na twarz.
Jedynymi kosmetykami do makijażu, jakie toleruję, są niektóre pomadki (bez brokatu i innych świństw, przez które usta się kleją) i bezbarwna emalia do paznokci. Nawet po użyciu toniku mam uczucie silnego dyskomfortu. Kiedyś się tym przejmowałam. Próbowałam. Później postawiłam sobie cel: przejdę przez życie bez makijażu i będzie to szczęśliwe życie. Póki co jest dobrze: nie maluję się i mam partnera, przyjaciół i pracę. Na szczęście moja praca nie jest pracą w korporacji ani nie wymaga obsługiwania klientów, nie jestem też stewardessą. Mam gdzieś, co myślą o mojej twarzy randomowi ludzie. Jeśli ktoś w jakiejś sferze nie zdoła docenić mnie, gdy daję z siebie wszystko, z powodu braku makijażu, to moim zdaniem nie warto się przejmować jego opinią, gdyż ma porąbane kryteria.

Nie lubię się czesać i myć włosów.
Sama tego nie rozumiem, ale od rozczesywania kołtunów bolą mnie nie tylko skóra głowy, ale i oczy (!). Akurat czesanie i mycie włosów są nieuniknione, ale o wiele mniej dyskomfortowe dla mnie, odkąd kilka lat temu ścięłam włosy na krótko.
Pomimo niemiłych doznań lubię wizyty u fryzjera. Zawsze się cieszę na obcinanie włosów.

Mam ekstremalnie wrażliwe nogi, a stopy to już biją wszelkie rekordy.
Pamiętam, że gdy w dzieciństwie mama zakładała mi sandały lub półbuty do kościoła, co chwilę przystawałam, bo czułam ogromny kamień w bucie za każdym razem, gdy wpadł mi tam mały kamyczek. Obecnie chodzę głównie w adisasach, trampkach i innych pełnych butach, także latem. Sandałów na nieosłonięte ciało nie potrafię znieść, więc po prostu ich nie noszę, żeby ludzie się mnie nie czepiali. Jeszcze parę lat temu nie umiałam nawet spać bez skarpet. Obecnie w domu najchętniej chodziłabym bez skarpet, przez większość lata chodzę po domu bez skarpet. Kiedy wychodzę, mimo wysokich temperatur włażę w skarpety i zabudowane buty.
Kupowanie butów dla mnie to rosomacza masakra piłą mechaniczną. Wszystko mnie gniecie, uwiera, a jeśli już nie jest mi w bucie nieprzyjemnie, to na ogół jest zbyt luźny, by w nim chodzić. Zwykle szukam takich butów, by nie rzucało się bardzo w oczy, że są za duże, lub butów ortopedycznych, ale te z kolei trudno znaleźć na mój rozmiar. Po zakupach w sklepie obuwniczym zawsze, zawsze boli mnie głowa od dyskomfortu i smrodu.
Ze skarpetami jest niewiele lepiej, niemal wszystkie są za ciasne. Kupuję na ogół męskie lub bezuciskowe w sklepach dla diabetyków.
Nie lubię, gdy inni dotykają moich nóg, jest to dla mnie uczucie bardzo intymne, ale raczej niezbyt przyjemne. A już najbardziej potrafię znieść dotyku innych ludzi na moich stopach. To potwornie łaskocząco-swędzące uczucie, które sprawia, że mam ochotę dać komuś w nos. Gdy w dzieciństwie mama obcinała mi paznokcie u nóg, było to traumatyczne przeżycie. Myślałam, że umrę. Na szczęście tak łatwo się nie umiera. Później przez dłuższy czas miałam spokój, aż do czasu związków z facetami. Faceci nie potrafią zrozumieć, że partnerka może nie lubić ich dotyku na swoich nogach, bo to nie jest dla niej przyjemne, a nagie kobiece nogi wywołują w nich niezrozumiały impuls macania. Co gorsza, większość uważa rechotanie, wicie się i protestowanie za oznaki, że się podoba i należy kontynuować (WTF?). Na szczęście przynajmniej Szczur ma olej w głowie.

Obok nóg i twarzy, największe problemy sprawia mi jama ustna.
Brzmi to śmiesznie, ale śmieszne w praktyce nie jest. Mam od dziecka trudności z myciem zębów - moja jama ustna nie toleruje zadrapań, a smak większości past do zębów jest dla mnie nie do zaakceptowania. Najgorsze są jednak odruchy wymiotne, które utrudniają mi mycie ostatnich zębów. Oczywiście robię to ciągle i nie zrażam się, ale pomimo mycia dwa do trzech razy dziennie nadwrażliwość jamy ustnej nie zmniejszyła się wraz z wiekiem. Wizyty u dentysty są horrorem, największym jest usuwanie kamienia nazębnego i piaskowanie. Każda zmiana w obrębie jamy ustnej (afta, zadrapanie) jest przeze mnie odczuwana, jakby to było nie wiadomo co, i znacznie utrudnia mi funkcjonowanie, a konkretnie skupienie uwagi na wykonywanych czynnościach. Po wizytach u dentysty przez kilka dni jestem rozdrażniona, bo mnie boli cała jama ustna w środku.
Żeby określić skalę problemu, zacytuję coś, co napisałam po ostatnim usuwaniu kamienia i piaskowaniu:
Kiedy tam leżałam i cierpiałam, pomyślałam, że piaskowanie jest jak Senbonzakura Kageyoshi. Niestety, nie ma chyba nikogo, kto pośmiałby się z tego skojarzenia bez wyjaśnienia... Senbonzakura to taki atak w "Bleachu" - z ziemi wyrastają miecze, które rozpadają się na tysiąc drobnych "różanych płatków", atakujących wroga zewsząd w tym samym momencie. Miałam i mam identyczne odczucia, tyle że ograniczone do jamy ustnej. 
Koszmar. 
Oczywiście Renji to przeżył, bo pozytywni bohaterowie shounen nie umierają tak łatwo. I ja przeżyję. Obawiam się jednak, że moja regeneracja potrwa dłużej niż dwa czy trzy odcinki. I nie pomoże mi rozmawianie z mieczem.
Co robię? To, co mogę... Używam sprawdzonej pasty i szczoteczki elektrycznej. Odkładam kasę na dentystę i chodzę do bardzo wyrozumiałego, spokojnego dentysty po doktoracie. U stomatologa siedzę w słuchawkach z moją muzyką i ściskam coś w dłoniach (paczkę chusteczek lub piłeczkę), żeby maksymalnie odwrócić swoją uwagę od tego, co czuję. Ponieważ płacę, nikt się ze mnie nie śmieje. A po dentyście dobra do płukania ust jest szałwia.

Ubrania nie mogą mieć elementów, które mnie drażnią i dekoncentrują, np. golfów. Generalnie lubię albo ubrania luźne, albo obcisłe, ale zarazem miękkie i przyjemne w dotyku.
W zasadzie nie trzeba tego rozwijać.

Nie toleruję rajstop.
Kiedy mam na sobie rajstopy, czuję się obleśnie, po prostu ob-leś-nie. Swędzi mnie cała powierzchnia nóg i jest mi niedobrze w ustach: czuję nieprzyjemny posmak i nadprodukcję śliny. To jedno z najgorszych wrażeń zmysłowych, jakie znam.
Mam tak od wczesnego dzieciństwa. Pamiętam doskonale, jak do przedszkola ubierano mnie w okropne, grube rajtuzy, w dodatku z naszywkami. Gdy czułam na sobie takie rajtuzy, automatycznie zaczynałam się czuć tak, jak opisałam to wyżej. Nienawidziłam tego. Później zaczęłam czuć to samo w rajstopach.
Obecnie robię wszystko, by rajstop nie nosić. Chodzę niemal wyłącznie w spodniach, pod które nie zakładam nic lub zakładam miękkie, przyjemne w dotyku legginsy. Jeśli sytuacja wymaga bardziej eleganckiego ubioru (bleh) i włożenia butów, do których kobiety noszą rajstopy, zakładam pończochy sięgające poniżej kolan, wyglądające identycznie, ale o ponad połowę krótsze.

Staniki też są okropne.
Dlatego w domu ich nie noszę. Chyba że przychodzą goście.

Nienawidzę dotyku i zapachu świeżo wypranych ubrań. Czuję się w nich nieco lepiej niż w rajstopach, ale jakościowo podobnie. Pierwszy dzień, dwa dni po wypraniu bluzki czy spodni są koszmarne.
Dbam o higienę ciała, często się myję i używam dezodorantu. Dbam też o wygląd ubrań, bo jest mi trudno znaleźć wygodne ubrania i nie chcę wkrótce po zakupie wyrzucić ich do kosza. Mam to do siebie, że pocę się bardzo niewiele, jeżeli nie ruszam się bardzo intensywnie i nie jest mi gorąco.
Był jednak taki okres w moim życiu, gdy za wszelką cenę próbowałam nosić codziennie te same bluzki, co poprzedniego dnia, żeby uniknąć dyskomfortu. Jak można się domyślać, spotkało się to z niechęcią otoczenia, mimo że sprawa dotyczyła bluzek, a nie bielizny czy skarpet; noszenie codziennie tych samych rzeczy nie jest mile widziane. Wobec tego na przestrzeni lat stworzyłam własny system, żeby pogodzić swoje potrzeby z oczekiwaniami innych:
1. Najważniejsze: bielizna i skarpety mogą być noszone raz. Podkreślam to celowo, by każdy zrozumiał, że nie o nie chodzi.
2. Każdą bluzkę po wypraniu noszę przez parę dni. Sęk w tym, by nie były to dni następujące po sobie. Jeżeli mało się pocę i dbam o higienę ciała, a w domu danej bluzki nie eksploatuję, nikt nie zauważy, że ona już była noszona. Wystarczy mieć zawsze wyjętych kilka bluzek i nosić je na przemian: pierwsza, druga, trzecia, czwarta, pierwsza, piąta, trzecia, druga... itp.
3. W dni, gdy muszę założyć świeżo wypraną bluzkę, pod nią i na nią zakładam coś, co już przynajmniej raz po wypraniu włożyłam. To zmniejsza dyskomfort.
4. Swetry, spodnie, bluzy wystarczy prać raz na jakiś czas. Kiedy są świeżo wyprane, zakładam pod nie bluzkę już noszoną.
Wilk syty i owca cała. A opisałam to tak szczegółowo, bo choć dziś wydaje mi się oczywiste, w wieku trzynastu, czternastu lat nikt mi o tym nie powiedział - może kiedyś przyda się komuś z podobnym problemem, choć trzeba mieć na uwadze, że większość ludzi poci się więcej niż ja, a nie chodzi o upodabnianie się do skunksa. Nawet jeśli to ładne zwierzątko.
Odkryłam też, że proszki do prania drażnią mnie o wiele bardziej niż płyny, mam przez nie katar i bardziej swędzi mnie skóra. Dlatego zamieniłam je na płyn do prania - jest po nim dużo lepiej, choć nie jest przyjemnie.

Przeszkadzają mi tykające zegary i włączone telewizory w tle.
Jeśli mam się na dłużej skoncentrować, w tle musi być cicho. Nie musi być absolutnie cicho, ale raczej zamykam się w pokoju i izoluję od pewnych dźwięków. Najbardziej drażnią mnie zegary i telewizory.
Ze swojego pokoju i przyległych pokojów usunęłam wszystkie zegary, bo mi przeszkadzały czytać, spać, uczyć się. Telewizor rodziców jest moją bolączką.

Męczy mnie sztuczne światło. 
Sprawia, że przez całą jesień i zimę chce mi się spać i szybko męczą mi się oczy. A cztery miesiące, ktore następują po zmianie czasu na zimowy, są dla mnie najgorsze w roku. Czasem przez cały dzień chce mi się spać, a po zgaszeniu światła walczę z bezsennością.
Trochę pomaga mi cappuccino, trochę zalecone przez okulistkę krople Bepanten Eye. Ale tylko na tyle, żeby przeżyć.
Nie potrafię też znieść świateł samochodów, gdy podróżuję nocą. Zwykle zamykam oczy albo nawet siedzę w okularach przeciwsłonecznych. (Na szczęście nie prowadzę).

W samochodzie bardzo szybko robi mi się niedobrze. 
Tak też mam od dziecka.
I od dziecka mam tę samą Strategię: słuchanie muzyki z odtwarzacza przez całą drogę. Bez tego po prostu nie daję rady. Poza tym muszę być zawsze najedzona, ale nie przejedzona. Czasem pomaga żucie cukierka (np. Kopiko). I odkąd mogę, siadam na przednim siedzeniu.

Nie umiem zbyt długo przebywać w galerii handlowej.
Natężenie świateł, hałasu oraz napisów i szczegółów, na których fiksuje się mój wzrok, jest zbyt duże. Stopniowo tracę koncentrację. Po wizycie w galerii (małe supermarkety się nie liczą) boli mnie łeb. Dlatego wszystko, co się da, kupuję w mniejszych sklepach lub przez Internet, a dla rozrywki do galerii nie chodzę.

Nie cierpię imprez z głośną muzyką i dużą ilością ludzi. Zwłaszcza w restauracjach, gdy dodatkowo stresuję się, czy dam radę zjeść, i zwłaszcza wtedy, gdy obowiązuje strój galowy. I gdy trzeba rozmawiać, choć w ogólnym szumie trudno rozróżnić słowa kierowane do mnie.
Na takich imprezach jest mi bardzo, bardzo trudno udawać normalną. Jakoś daję radę, ale co pewien czas muszę wychodzić się przewietrzyć. Z czasem od wytężania uwagi zaczyna boleć mnie głowa. Po około trzech, czterech godzinach zmywam się, w przeciwnym razie tracę koncentrację.
Nie mam problemów z chodzeniem we dwoje czy troje do restauracji, kawiarni, kina, opery, teatru. Nie mam - tak długo, jak długo ludzie dookoła są względnie cicho lub szumu jest na tyle mało, że potrafię wyizolować słowa rozmówcy. Wtedy jest fajnie, mogę czerpać radość z kontaktu z ludźmi lub ze sztuką. To zupełnie inna para kaloszy.


Prawie żadna z ww. rzeczy sama w sobie nie jest w stanie sprawić, że mam dość życia, nie przy takiej liczbie Strategii Obronnych. Wystarczy jednak, że wydarza się kilka uciążliwych rzeczy naraz, a ja jakiejś ważnej Strategii nie mogę zastosować - przykładowo, zepsuje mi się odtwarzacz muzyki, a tu trzeba jechać samochodem na imprezę w restauracji - i zaczyna się Równia Pochyła. Diabeł tkwi w szczegółach.





Tak czy siak, napisałam to wszystko po to, by zachęcić Was do poszukiwania swoich własnych Strategii Obronnych, jeżeli jeszcze takowych nie macie. Bo warto.